ม้านิลมังกร
ม้ามังกร หรือ ม้านิลมังกร สัตว์ประหลาดที่เป็นที่รู้จักกันดีจาก วรรณคดีไทยเรื่องพระอภัยมณี ตามจินตนาการของสุนทรภู่ ม้านิลมังกรเป็นพาหนะของสุดสาคร นั้นเป็นสัตว์ลูกผสม โดยพ่อเป็นมังกร แม่เป็นม้า ดังนั้นจึงมีรูปร่างประหลาด ส่วนหัวและหน้ามีลักษณะเหมือนมังกร ลำตัวและกลีบเท้าจะเหมือนม้า ส่วนหางเหมือนพญานาค ลำตัวสีดำเหมือนนิล คุณลักษณะพิเศษของม้านิลมังกร คือ มีเขี้ยวเป็นเพชร มีเกล็ดเป็นนิล ลิ้นเป็นปาน อยู่ยงคงกระพันไม่มีอาวุธชนิดใดทำอันตรายได้ สามารถเดินบนผิวน้ำได้เหมือนกับเดินอยู่บนพื้นดิน อาศัยอยู่ในทะเล กินคน ปลา ปู หญ้า ใบไม้เป็นอาหาร ชื่อของมันนิลมังกร โยคี เป็นคนตั้งชื่อให้ตามลักษณะรูปร่างว่า "ม้านิลมังกร" นับตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา ม้านิลมังกรเป็นพาหนะประจำตัวของสุดสาคร ติดตามสุดสาครไปทุกหนทุกแห่ง
สุนทรภู่ได้รจนาถึงลักษณะของม้านิลมังกรไว้ดังนี้
พระนักสิทธิ์พิศดูเป็นครู่พัก หัวร่อคักรูปร่างมันช่างขัน
เมื่อตัวเดียวเจียวกลายเป็นหลายพันธุ์ กำลังมันมากนักเหมือนยักษ์มาร
กินคนผู้ปูปลาหญ้าใบไม้ มันทำได้หลายเล่ห์อ้ายเดรฉาน
เขี้ยวเป็นเพชรเกล็ดเป็นนิลลิ้นเป็นปาน ถึงเอาขวานฟันฟาดไม่ขาดรอน
เจ้าได้ม้าพาหนะตัวนี้ไว้ จะพ้นภัยภิญโญสโมสร
ให้ชื่อว่าม้านิลมังกร จงถาวรพูนสวัสดิ์แก่นัดดา
ม้านิลมังกร ปรากฏตัวครั้งแรกที่ชายหาด เกาะแก้วพิสดาร โดยสุดสาครไปพบเข้า เป็นสัตว์ดุร้าย มีอิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์ต่าง ๆ สุดสาครเป็นผู้ปราบได้จากไม้เท้าวิเศษของโยคี ในที่สุด ม้านิลมังกร ก็กลายเป็นพาหนะของสุดสาคร และเป็นสัตว์เลี้ยงที่ซื่อสัตย์ต่อนาย จากการมาช่วยสุดสาครที่ตกหน้าผาจากการทำร้ายของชีเปลือย
